ترکیبات پروتئین وی سرشار از هر آن چیزی است که شما می‌خواهید. در برخی منابع، ذکر شده که حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از ورزشکاران به طور منظم از پروتئین وی استفاده می‌کنند. این پروتئین از شیر استخراج می‌شود و به دلیل داشتن هر ۹ اسید آمینه ضروری، یک پروتئین کامل محسوب می‌شود. ترکیبات پروتئین وی شامل پروتئین‌های باکیفیت، لاکتوز کم، چربی ناچیز و مواد معدنی مانند کلسیم و پتاسیم است که در انواع مختلف آن مانند کنسانتره، ایزوله و هیدرولیز به شکل‌های متفاوتی ارائه می‌شود. در ادامه با جزئیات بیشتری به بررسی این پروتئین ارزشمند، مزایا، معایب و تفاوت انواع آن می‌پردازیم. با مجله پژمان ساپلمنت همراه باشید.
پروتئین وی چیست؟
شیر از دو پروتئین کازئین و وی تشکیل شده است. ترکیبات پروتئین وی را به دو روش می‌توان بدست آورد. در روش اول از کازئین موجود در شیر تولید می‌شود. در روش دوم به عنوان محصول جانبی از فرآیند تولید پنیر به دست می‌آید. پروتئین وی به‌عنوان یک پروتئین کامل شناخته می‌شود، زیرا حاوی هر ۹ اسید آمینه ضروری است. این پروتئین لاکتوز پایینی دارد.
مواد تشکیل دهنده پروتئین وی یک مکمل است که برخی افراد در کنار تمرینات مقاومتی از آن استفاده می‌کنند تا به تولید و رشد پروتئین عضلانی بدون چربی کمک کنند. دیگر مزایای ممکن شامل کمک به کاهش وزن و کاهش کلسترول می‌شود.
مصرف پروتئین وی مزایای زیادی دارد و محققان به‌طور مداوم در حال کشف خواص درمانی جدید آن هستند. در اینجا به توضیح برخی از این مزایا پرداخته و به عوارض جانبی و خطرات احتمالی آن نگاهی می‌اندازیم.
مزایا مصرف ترکیبات پروتئین وی
پروتئین وی به خصوص نوع کنسانتره آن، به دلیل داشتن 70 تا 80 درصد پروتئین، گزینه‌ای مقرون به صرفه و مغذی برای افرادی است که به دنبال افزایش دریافت پروتئین روزانه خود هستند. این نوع پروتئین حاوی طیف کاملی از اسیدهای آمینه ضروری است که برای رشد و بازسازی عضلات ضروری هستند. علاوه بر این به دلیل محتوای کم لاکتوز و چربی، انتخابی مناسب برای ورزشکاران و افرادی است که به دنبال افزایش توده عضلانی بدن هستند بدون آنکه چربی اضافه کنند. پروتئین وی همچنین با افزایش احساس سیری می‌تواند به کنترل وزن کمک کند و از متابولیسم بدن حمایت کند. طعم ملایم و فرآوری کمتر آن نیز، ارزش غذایی بیشتری نسبت به انواع خالص‌تر دارد.
معایب مصرف ترکیبات پروتئین وی
اگرچه پروتئین وی یک مکمل مفید و پرطرفدار است اما ممکن است معایبی نیز داشته باشد. برخی افراد به دلیل حساسیت به لاکتوز یا شیر، پس از مصرف آن دچار مشکلات گوارشی مانند نفخ، دل‌درد، یا اسهال می‌شوند. به‌ویژه اگر از نوع کنسانتره استفاده کنند. مصرف بیش از حد پروتئین وی می‌تواند باعث فشار اضافی بر کلیه‌ها و کبد شود، به‌خصوص در افرادی که مشکلات کلیوی یا کبدی دارند. همچنین برخی افراد ممکن است به پروتئین‌های شیر آلرژی داشته باشند و نتوانند از این مکمل استفاده کنند. علاوه بر این در صورت انتخاب برندهای بی‌کیفیت، احتمال وجود مواد افزودنی یا ناخالصی‌های غیرمجاز نیز وجود دارد که می‌تواند برای سلامتی مضر باشد. بنابراین انتخاب محصول مناسب و مصرف در حد اعتدال اهمیت بالایی دارد.
جدول ترکیبات پروتئین وی چیست؟
پروتئین وی به دلیل روش‌های مختلف فرآوری و نیازهای متفاوت مصرف‌کنندگان در انواع مختلفی تولید می‌شود. هر نوع پروتئین وی ویژگی‌های خاص و ترکیبات مختلفی دارد که آن را برای اهداف متفاوت مناسب می‌کند. در ادامه جدول ترکیبات هر کدام از انواع پروتئین وی را ارائه داده‌ایم:
ترکیبات پروتئین وی کنسانتره:
توضیحات | مقدار | ترکیبات |
محتوای پروتئینی کمتر به دلیل وجود چربی و لاکتوز | 70 – 80 گرم | پروتئین |
شامل چربی‌های طبیعی شیر | 3 – 5 گرم | چربی |
حاوی لاکتوز بیشتر نسبت به ایزوله | 3 – 5 گرم | کربوهیدرات (لاکتوز) |
بیشتر از ایزوله به دلیل وجود چربی و کربوهیدرات | 350 – 400 کیلوکالری | کالری |
با مقدار متغیر بسته به برند | حاوی کلسیم، پتاسیم، فسفر و سدیم | مواد معدنی |
ترکیبات پروتئین وی ایزوله:
توضیحات | مقدار | ترکیبات |
پروتئین بسیار خالص و مناسب برای ورزشکاران | 90 – 95 گرم | پروتئین |
تقریباً بدون چربی | 1 – 0.5 گرم | چربی |
تقریباً فاقد لاکتوز و مناسب برای افرادی که به لاکتوز حساسیت دارند | کمتر از 1 گرم | کربوهیدرات (لاکتوز) |
کمتر از کنسانتره به دلیل خلوص بالاتر | 320–350 کیلوکالری | کالری |
در فرآوری حذف شده‌اند | مقدار کمتر نسبت به کنسانتره | مواد معدنی |
ترکیبات پروتئین وی هیدرولیز:
توضیحات | مقدار | ترکیبات |
پیش هضم شده برای جذب سریع‌تر | 90–95 گرم | پروتئین |
مشابه ایزوله | 1 – 0.5 گرم | چربی |
تقریباً فاقد لاکتوز | کمتر از 1 گرم | کربوهیدرات (لاکتوز) |
مشابه ایزوله | 320–350 کیلوکالری | کالری |
برای کاربردهای درمانی طراحی شده است | مقدارکمترومشابهایزوله | مواد معدنی |
مقایسه کلی انواع پروتئین وی:
ویژگی | کنسانتره (WPC) | ایزوله (WPI) | هیدرولیز (WPH) |
پروتئین | 70% تا 80% | 90 % تا 95% | 90% تا 95% |
چربی | 3% تا 5% | کمتر از 1% | کمتر از 1% |
کربوهیدرات (لاکتوز) | 3–5% | کمتر از 1% | کمتر از 1% |
قابلیت جذب | متوسط | بالا | بسیار بالا |
طعم و مزه | طبیعی‌تر | خالص‌تر | کمی تلخ‌تر به دلیل پیش‌هضم |
نکات ترکیبات پروتئین وی:
کنسانتره: مناسب برای افراد معمولی و کسانی که به دنبال یک گزینه اقتصادی‌تر هستند.
ایزوله: مناسب برای ورزشکاران حرفه‌ای و افرادی با عدم تحمل لاکتوز.
هیدرولیز: مناسب برای افرادی که به جذب سریع پروتئین نیاز دارند (مانند ورزشکاران حرفه‌ای یا بیماران).
پروتئین وی کنسانتره چگونه ساخته می‌شود؟
پروتئین وی کنسانتره (Whey Protein Concentrate) یکی از محبوب‌ترین انواع پروتئین‌های ورزشی است که از شیر تهیه می‌شود. فرآیند تولید آن شامل مراحل زیر است:
- جمع‌آوری شیر
فرآیند تولید پروتئین وی از شیر آغاز می‌شود. شیر ابتدا به کارخانه منتقل و برای تولید پنیر آماده می‌شود.
- جداسازی وی از کازئین
در مرحله تولید پنیر، آنزیم‌ها یا اسیدها به شیر اضافه می‌شوند تا کازئین (پروتئین اصلی پنیر) و مایع وی (Whey) از هم جدا شوند. مایع وی همان محلولی است که پروتئین وی از آن استخراج می‌شود.
- فیلتراسیون وی
مایع وی از طریق فرآیندهای فیلتراسیون پیشرفته (مانند اولترافیلتراسیون یا میکروفیلتراسیون) تصفیه می‌شود. این مرحله چربی و لاکتوز را از مایع وی جدا کرده و پروتئین آن را متمرکز می‌کند یا به عبارتی غنی‌سازی صورت می‌گیرد.
- تبدیل به پودر
مایع وی تصفیه‌شده به دستگاه خشک‌کن منتقل می‌شود. در این دستگاه، مایع وی با عبور از جریان هوای داغ به پودر تبدیل می‌شود.
- بسته‌بندی
پودر پروتئین وی کنسانتره در این مرحله بسته‌بندی شده و آماده مصرف یا ترکیب با مکمل‌های غذایی می‌شود.
پروتئین وی کنسانتره مناسب چه کسانی است؟
پروتئین وی کنسانتره برای افرادی مناسب است که به دنبال یک منبع پروتئین باکیفیت و مقرون به صرفه هستند. این نوع پروتئین به دلیل داشتن مقدار مناسبی از چربی و لاکتوز، بیشتر برای کسانی که مشکل خاصی در هضم لاکتوز ندارند توصیه می‌شود. ورزشکاران مبتدی یا افرادی که به‌تازگی تمرینات مقاومتی را شروع کرده‌اند، می‌توانند از این نوع پروتئین برای افزایش توده عضلانی و ریکاوری سریع‌تر استفاده کنند. همچنین به دلیل فرآوری کمتر، برای افرادی که طعم طبیعی‌تر و مواد مغذی بیشتر را می‌پسندندمناسب‌تر است. به علاوه وی کنسانتره گزینه‌ای مناسب برای کسانی است که به دنبال کنترل وزن یا افزایش انرژی روزانه خود هستند بدون اینکه هزینه بالایی برای مکمل‌های دیگر پرداخت کنند.
پروتئین وی ایزوله چگونه ساخته می‌شود؟
پروتئین وی ایزوله (Whey Protein Isolate) یکی از خالص‌ترین انواع پروتئین‌های وی است که با فرآیندهای پیشرفته‌ای تولید می‌شود تا میزان پروتئین بالایی داشته باشد و چربی و لاکتوز آن تقریباً به صفر برسد. مراحل تولید آن به شرح زیر است:
جمع‌آوری شیر و تولید مایع وی
پروتئین وی ایزوله نیز مانند وی کنسانتره از شیر شروع می‌شود. شیر به کارخانه منتقل شده و فرآیند تولید پنیر انجام می‌شود. در این مرحله با اضافه کردن آنزیم یا اسید به شیر، پروتئین کازئین از مایع وی جدا می‌شود. مایع وی محصول جانبی این فرآیند است.
فیلتراسیون دقیق (Advanced Filtration)
مایع وی برای جداسازی بیشتر مواد غیر پروتئینی مانند لاکتوز، چربی و مواد معدنی از مراحل فیلتراسیون پیشرفته عبور می‌کند:
- میکروفیلتراسیون (Microfiltration): حذف چربی‌ها و ذرات بزرگ‌تر
- اولترافیلتراسیون (Ultrafiltration): کاهش میزان لاکتوز و خالص‌سازی پروتئین
- نانوفیلتراسیون (Nanofiltration): حذف دقیق‌تر مواد غیر پروتئینی
این مراحل باعث می‌شود پروتئین خالص‌تر شود و محتوای پروتئین به بیش از 90% برسد.
فرآیند تبادل یونی (Ion Exchange)
برخی از تولیدکنندگان از تکنیک تبادل یونی استفاده می‌کنند. در این فرآیند، پروتئین‌ها بر اساس بار الکتریکی خود جدا می‌شوند و خالص‌ترین شکل پروتئین استخراج می‌شود.
این روش ممکن است برخی از اجزای بیولوژیکی مفید پروتئین را کاهش دهد اما پروتئین خالص‌تری ایجاد می‌کند.
خشک‌کردن و تبدیل به پودر
پس از فیلتراسیون و خالص‌سازی، محلول وی به دستگاه خشک‌کن منتقل می‌شود. در این دستگاه، مایع وی با جریان هوای داغ به پودر تبدیل می‌شود.
بسته‌بندی نهایی
پودر پروتئین وی ایزوله خالص بسته‌بندی می‌شود و آماده مصرف می‌گردد.
پروتئین وی ایزوله مناسب چه کسانی است؟
پروتئین وی ایزوله برای افرادی مناسب است که به یک منبع پروتئین بسیار خالص و با حداقل چربی و لاکتوز نیاز دارند. این نوع پروتئین برای ورزشکاران حرفه‌ای و کسانی که به دنبال رشد و ترمیم عضلات با سرعت و کارایی بالا هستند، انتخابی ایده‌ئال محسوب می‌شود. افرادی که به لاکتوز حساسیت دارند یا به دلیل رژیم غذایی خاص، نمی‌توانند مقدار زیادی چربی و کربوهیدرات مصرف کنند، می‌توانند از این نوع پروتئین استفاده کنند. همچنین وی ایزوله برای کسانی که در مراحل کاهش وزن هستند یا به دنبال کاهش درصد چربی بدن می‌باشند، گزینه‌ای مؤثر است. به علاوه کسانی که به دنبال مکملی سریع‌الجذب برای مصرف بعد از تمرینات شدید هستند، معمولاً وی ایزوله را انتخاب می‌کنند.
نتیجه:
پروتئین وی با ترکیبات منحصربه‌فرد خود به یکی از مؤثرترین و پرکاربردترین مکمل‌های غذایی تبدیل شده است. این پروتئین کامل با فراهم کردن هر ۹ اسید آمینه ضروری، به رشد و بازسازی عضلات، بهبود عملکرد ورزشی و حتی مدیریت وزن کمک می‌کند. با این حال انتخاب نوع مناسب پروتئین وی) کنسانتره، ایزوله یا هیدرولیز( با توجه به نیازهای فردی مانند هضم لاکتوز، اهداف ورزشی و وضعیت سلامتی، اهمیت بسیاری دارد. اگرچه مصرف متعادل آن فواید بسیاری دارد اما استفاده بیش از حد یا انتخاب محصولات بی‌کیفیت می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد. بنابراین با آگاهی و مشاوره تخصصی، می‌توان از مزایای این پروتئین ارزشمند بهره‌مند شد و آن را به بخشی مؤثر از رژیم غذایی تبدیل کرد.
